پرورش قارچ دکمه ای در گیلان

آموزش پرورش قارچ دکمه ای در گیلان

قارچ دکمه ای از قارچ‌های پرطرفدارو پر مصرف در ایران است. امروزه قارچ به عنوان یک منبع غذایی حاوی پروتئین در سبد غذایی بسیاری از افراد جامعه قرار گرفته است. میزان کلسترول قارچ پایین است و منبع خوب بسیاری از ویتامین هاست. قارچ‌های خوراکی معمولا از ۲ قسمت ساقه، چتر، ورقه تولید کننده هاگ و شبکه میسیلیوم تشکیل شده است. در ادامه به شرایط کشت قارچ دکمه‌ای می‌پردازیم.

 

مزایای پرورش قارچ دکمه ای

پرورش قارچ بسیار زود بازده است.
تنوع زیادی برای پرورش قارچ های خوراکی وجود دارد.
پرورش قارچ در فضای کم و بسته امکان پذیر است.

 

رعایت اصول پرورش قارچ دکمه ای

گونه قارچ در سال ۱۹۷۶ توسط جاندیک وکپور از طبیعت جمع‌آوری‌شده که به خاطر طعم مطبوع و سهولت رشد خیلی زود به‌صورت گونه تجاری معرفی و مورد استقبال قرار گرفت. قارچ صدفی ماده غذائی بسیار ارزشمند و خوش‌طعم و ارزان‌ قیمتی است که به‌راحتی در سبد خانوارها می‌تواند جای بگیرد و با تولید و مصرف اهداف مختلفی را تأمین کرد که عمده آن ایجاد اشتغال و درآمد، کاهش ضایعات، افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت تغذیه و سلامت جامعه است.

اصول نگهداری و پرورش قارچ خوراکی بسیار ساده و ارزان‌قیمت است. درواقع رمز اصلی این کار در گرو به‌کارگیری آموخته‌های فراگیران در کارگاه‌های آموزشی است که در صورت توجه بسیار زیاد به بهداشت و ضدعفونی ابراز و محل کار و انجام دقیق و کامل مراحل مختلف پرورش از هر کیلو اسپان قارچ (بذر) بیش از سه کیلوگرم محصول تولید می‌رود و تا ۳ بار(فلش) قابل‌برداشت است. چنانچه این پروژه ساده را بتوان در مناطق مستعد روستایی فعال نمود مصرف سرانه قارچ در کشور به نحو مؤثری بالا می‌رود.

 

آموزش تخصصی پرورش قارچ خوراکی

به‌طور کلی طرز پرورش قارچ خوراکی مخصوص به خود آن است و می‌توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و به‌جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می‌کند. درهرصورت در محل پرورش قارچ دکمه ای علاوه بر آنکه، بایستی تهویه هوا به‌خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۲۳ – ۲۷ درجه نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملاً تمیز، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتری‌ها، حشرات و قارچ‌های مضر باشد.برای کاشت و پرورش قارچ در منزل، ابتدا نوع قارچی که می‌خواهید پرورش دهید را انتخاب کنید.

کاشت قارچ صدفی (Oyster)، دکمه‌ای سفید (White button) و شیتاکه (Shiitake: قارچ دارویی خوراکی)، در خانه بسیار ساده است. روش کاشت هر سه نوع قارچ یکسان، اما بسترهای کاشت متفاوتی دارند.قارچ‌های صدفی، در بستر کاه و پوشال یا تفاله‌ی قهوه، قارچ شیتاکه، در پوشال‌های خشک درختان و قارچ دکمه‌ای، در کودهای کمپوست، بهترین رشد رادارند.

درواقع بستر کشت مختلف، نیازهای تغذیه‌ای مختلفِ هرگونه‌ی قارچ را نشان می‌دهد. البته هر سه نوع قارچ را می‌توان به‌راحتی در بستر کاه و یا پوشال کاشت که اگر از پوشال استفاده کردید، مطمئن شوید از چوب‌های سالم باشد. اما به دلیل بازار پررونق پرورش قارچ خوراکی در ایران و جهان راجع به این نوع آموزش کامل‌تری ارائه می‌رود.برای شروع کار، نیازمند شناخت اصول کامل از پرورش قارچ دکمه ای ، شرایط اقلیمی ،بهداشت ، تغذیه و … است. دوره های راشا افق ،اطلاعات کاملی دراختیار شما قرار می دهد.

 

بهترین زمان و مکان مناسب برای پرورش قارچ دکمه ای

زمان مناسب برای کاشت و پرورش قارچ خوراکی در خانه بین ماه‌های مهر تا آذر است اما اگر امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش و کشت وجود داشته باشد می‌توان قارچ را در ماه‌های دیگر سال هم کشت و پرورش داد. کشت قارچ شرایط مخصوص به خود را دارد و می‌توان قارچ را در محیطی تاریک پرورید و به‌جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نوری را تحمل می‌کند.

و در مورد مکان مناسب برای کشت و پرورش قارچ دکمه ای، شما به یک سالن نیاز دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه آن متفاوت است. اما به‌طور میانگین برای پرورش پنج‌تن قارچ به یک سالن چهل متری نیاز است. در پرورش قارچ خوراکی، عایق‌کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه‌بندی و آماده‌سازی و نصب تجهیزات باید انجام شود.

علاوه بر این تهویه در محیط کشت باید به‌طور یکنواخت باشد و نباید روی سطح کشت را بیش‌ازحد نیاز هوا داد و تهویه باید در تمام نقاط اتاق به‌طور یکسان پخش شود. در هنگام تولید قارچ، محیط اتاق احتیاج به رطوبت کافی نیز دارد و متوسط بهترین درجه رطوبت برای کاشت قارچ بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است.باید تهویه هوا به‌خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش قارچ دکمه ای نیز باید بین ۲۳ تا ۲۷ درجه نگهداری شود. همچنین محل پرورش باید کاملاً تمیز، قابل شستشو و بدون وجود درز یا محلی برای پرورش باکتری‌ها، حشرات و قارچ‌های مضر باشد.

 

 

6 مراحله پرورش قارچ دکمه‌ای

۱ کمپوست قارچ دکمه‌ای
۲ پاشیدن بذر
۳ خاک پوششی
۴ رافلینگ
۵ شوک دهی
۶ برداشت

 

کمپوست مناسب برای کشت قارچ دکمه‌ای

آماده‌سازی کمپوست برای تولید قارچ کاری دشوار بوده و تولید آن در منزل امکان‌پذیر نیست. این کمپوست‌ها دارای فرمولاسیون مشخصی هستند و لازم است درصدهای مشخصی از مواد متفاوت را در آن استفاده کرد.مواد تشکیل‌دهنده کمپوست معمولاً از: کاه و کلش گندم، کود مرغی، پودر سنگ و بذر قارچ است.به دلیل وجود کود مرغی در مخلوط کمپوست قارچ و ایجاد بوی بسیار نامطبوع در فرایند تخمیر آن، کارخانه‌های تولیدکننده این کمپوست‌ها در مناطق بیرون از شهر ساخته می‌شوند.در صورتی که تصمیم به تولید قارچ در مقدار کم دارید توصیه می‌شود کمپوست مورد نیازتان را از فروشگاه‌های کشاورزی و یا کارخانه‌های تولید کمپوست قارچ تهیه کنید. این کمپوست‌های آماده، برای تولید قارچ، بستر بسیار مناسبی هستند و تهیه آنها به‌سادگی امکان‌پذیر است.

 

مرحله اول آماده‌سازی بستر

زمانی که کمپوست‌های موردنیاز خود را تهیه کردید آنها را در سینی‌های مخصوص تولید قارچ پخش کرده و آبیاری کنید.سینی‌های مخصوص کشت قارچ در قفسه‌های فلزی قرار می‌گیرند و به‌صورت طبقاتی می‌توانید چندین مزرعه کاشت قارچ دکمه‌ای داشته باشید.

 

مرحله دوم بذرپاشی

در این مرحله می‌توانید بذرهای قارچ دکمه‌ای را در سطح بستر کشت پخش کنید. دقت کنید که بذرها به‌صورت یکدست در تمام نقاط بستر پخش شده باشند.بذرها در این مرحله شروع به ریسه دوانی کرده و در همه جای بستر نفوذ می‌کنند. با مشاهده تارهای سفید و ریز در تمام نقاط بستر کشت می‌توانید اطمینان پیدا کنید که تا این مرحله را به‌خوبی پشت سر گذاشته‌اید.

 

مرحله سوم خاک پوششی و ریسه دوانی در آن

در این مرحله ابتدا لازم است سطح بستر را بررسی کنید. باگذشت ۱۲ تا ۱۴ روز در حدود ۷۰ درصد ریسه دوانی انجام می‌شود و بستر باید تقریباً سفید باشد. قطرات آب نیز در زیر نایلون‌ها، طلایی شده و قابل‌مشاهده هستند.در این مرحله باید بستر کشت را خاک‌دهی کنید. خاک‌دهی به‌صورت پاشیدن یک‌لایه خاک سبک و در اصطلاح پوچ بر روی بستر کشت انجام می‌شود.مقدار میانگین خاک‌دهی برای سطوح زیر کشت بالا می‌تواند به این صورت باشدکه برای هر ۲ تن کمپوست لازم است به میزان ۱ مترمکعب خاک سبک پاشیده شود.پس از انجام خاک‌دهی لازم است رطوبت کمپوست‌ها حفظ شود. برای این کار می‌توانید از روزنامه استفاده کنید. سطح کمپوست را با یک‌لایه روزنامه بپوشانید و آنها را به طور مرتب مرطوب نگاه دارید.

 

مرحله چهارم رافلینگ

رافلینگ در واقع عملی است که در آن خاک پوششی زیرورو می‌شود. رافلینگ و زیرورو کردن خاک نیز چند مرحله دارد.
رافلینگ سطحی
رافلینگ عمیق
فایده عمل رافلینگ
از رشد قارچ‌ها به‌صورت توده‌ای جلوگیری می‌شود.
با این روش قارچ‌های تولید شده بسیار تو پر تر و سنگین‌تر هستند.

 

مرحله پنجم شوک دهی

این عمل برای بالابردن تولید محصول بسیار مؤثر است در این روش ابتدا روزنامه‌ها را جمع‌آوری کرده و سطح کمپوست را آبیاری می‌کنیم.در این روش لازم است تهویه هوای سالن نیز انجام شود و رطوبت را به ۸۵ تا ۹۰ درصد برسانید.لازم است تهویه هوا و عمل هوادهی به‌خوبی انجام شود این¬گونه رشد قارچ‌ها بهتر خواهد بود.نکاتی که لازم است در شوک دهی به آن توجه کنید در طی روند شوک دهی لازم است دمای سالن را حدود ۱۵ تا ۱۸ درجه پایین بیاوریم و این دما را تا دو روز حفظ کنیم. پس از گذشت دو روز دما را به بالای ۱۹ درجه برسانید.

 

مرحله ششم برداشت

پس از گذشتن از این مراحل و بعد از شوک دهی به سالن پرورش قارچ، ۱۲ روز بعد می‌توانید اولین محصول خود را برداشت کنید.برداشت قارچ در سه مرحله صورت می‌گیرد و پس از هر برداشت دو روز طول می‌کشد تا محصول بعدی آماده برداشت شود.توجه کنید که برداشت قارچ باید زمانی صورت بگیرد که قطر کلاهک آن در حدود ۵ تا ۸ سانتیمتر باشد.